Mamo, pracuj! Jak wygląda sytuacja kobiet na rynku pracy?

Firmy muszą pracować nad zmianą kultury organizacyjnej, dając tym samym pracownikom szanse na łączenie życia zawodowego z rodzinnym.

Agnieszka Czmyr-Kaczanowska

Współzałożycielka fundacji i społeczności mamopracuj.pl oraz Talenti.pl – Banku Talentów Kobiet, EB Manager i entuzjastka D&I, TEDx Speaker, od dziesięciu lat wspiera kobiety w rozwoju zawodowym, blisko współpracuje z pracodawcami i zmienia polski rynek pracy na bardziej przyjazny i otwarty dla kobiet, prywatnie mama trójki dzieci, miłośniczka workation, kiedy nie podróżuje, to i tak marzy o podróżach

Czy możemy powiedzieć, że polski rynek pracy coraz bardziej sprzyja kobietom?

Według badań rynek pracy nadal bardziej sprzyja mężczyznom. Tylko 45 proc. kobiet i aż 92 proc. mężczyzn jest przekonanych, że rynek pracy to miejsce coraz bardziej przyjazne i dostępne dla kobiet (badanie Hays, 2021). Wskaźnik zatrudnienia mężczyzn jest wciąż wyższy aniżeli kobiet, choć w zakresie wykształcenia (66 proc. absolwentów wyższych uczelni to kobiety) i naszej liczebności (52 proc. Polaków to kobiety) można byłoby oczekiwać równych szans. Mężczyźni wciąż wydają się być bardziej stabilnym pracownikiem. Jednak to oczywiście powoli się zmienia – wielu pracodawców podkreśla, że potrzebują w firmach różnorodnych zespołów, gdyż to one dają im lepsze wyniki finansowe.

Kamila Kawecka, konsultantka McKinsey&Company w Polsce, przytacza wyniki raportu McKinsey&Company „Win-win. How empowering women can benefit Central and Eastern Europe”: „Przedsiębiorstwa z większą równością płci na najwyższych stanowiskach mają o 26 proc. większe szanse na ponadprzeciętne zyski w porównaniu z tymi, które w ogóle nie mają kobiet w zarządach”.

Dlatego też obecny rynek pracy, chociaż nadal bardziej sprzyja mężczyznom, to z pewnością sprzyja kobietom bardziej niż sprzyjał im jeszcze 10 lat temu. I tutaj dostrzegam ogromną szansę na wyrównywanie istniejących nierówności. Jest to związane z ogromnymi zmianami na rynku pracy, ale też zmianami społecznymi. Dziś pracodawcy często mają trudność w znalezieniu zaangażowanego, kompetentnego i lojalnego pracownika, dlatego też chętne do podjęcia aktywności zawodowej kobiety mają duże szanse na znalezienie pracy, i to pracy, która pozwoli im pogodzić różne role. Ostatnie lata to też czas, gdy dużo mówi się o sile i roli kobiet, i o wartościach, jakie wnoszą do zespołów. Coraz więcej mówi się też o partnerstwie w wychowywaniu dzieci, zaangażowaniu ojców, urlopach wyłącznie dla ojców i to powoli daje efekty.

Jak kobiety powinny szukać pracy po urlopie macierzyńskim/wychowawczym?

Istotne jest, by przede wszystkim dobrze się do tej zmiany przygotować. Może się zdarzyć, że powrót, nawet jeśli wyczekany, po pierwszych kilku miesiącach okazuje się trudny dla kobiety zarówno emocjonalnie, jak i fizycznie. Łącząc wiele ról życiowych, w tym mamy i pracowniczki, niesiemy na swoich barkach bardzo dużo. Chcemy być perfekcyjne w pracy, w domu, w relacji z mężem i przy tym zadbać o siebie oraz mieć choćby chwilę tylko dla siebie. W tych najtrudniejszych momentach, bez wsparcia i zrozumienia, kobiety nierzadko rezygnują z pracy i wracają do opieki nad dzieckiem na pełen etat… Dlatego też w przygotowaniach do powrotu istotne jest uwzględnienie zaangażowania całej rodziny w ten proces. Nie jest przecież tak, że mama mówi, że wraca do pracy i wszystko będzie jak dawniej.

Należy zatem wcześniej pomyśleć nad nowym podziałem obowiązków, ustaleniem kto będzie zajmował się dzieckiem i kiedy, z czego zrezygnujemy w domu (bo coś musi się zmienić, doba ma tylko 24 h) – może prasowanie, a może 3-daniowy obiad zastąpi coś na szybko? Dalej sprawdzamy, jakie mamy opcje elastyczności, który z partnerów i kiedy może wziąć na siebie więcej lub mniej. Istotne jest także omówienie warunków powrotu do pracy z pracodawcą – czy wracasz na cały etat, czy wykorzystujesz część urlopu itp.¹ A jeśli szukasz nowej pracy, to czy już wiesz, czego szukasz? Być może potrzebujesz kogoś, kto pomoże się określić (pomocy doradcy zawodowego, jakiegoś ciekawego projektu lub kursu²)? Czy wiesz, jakiej pracy szukasz? Czy masz już mocne CV? Kiedy będziesz wiedziała, gdzie i jak szukać pracy, będziesz wiedziała, czego szukasz – jestem przekonana, że niedługo ktoś zaprosi cię na rozmowę kwalifikacyjną.

Czym powinna charakteryzować się firma, która wspiera pracujących rodziców?

Najważniejszym i bezkosztowym rozwiązaniem jest zrozumienie. Zrozumienie pracodawcy, przełożonych, liderów, managerów i współpracowników dla tej szczególnej sytuacji, w jakiej są pracujący rodzice. A z aspektów praktycznych kluczowa jest organizacja czasu pracy – rodzice potrzebują w tej kwestii elastyczności, dlatego pożądana jest możliwość np. pracy zdalnej lub pracy w formule hybrydowej, korzystania z tzw. home office, pracy zadaniowej czy szybszego skończenia pracy w sytuacji awaryjnej. Dużym wsparciem dla pracujących rodziców są również programy rozwojowe, coaching, a także informatory dla rodziców-pracowników. Miłym dodatkiem są także benefity finansowe i pozapłacowe, takie jak np. dofinansowanie do placówki typu żłobek/przedszkole, dodatkowe „becikowe”, okazjonalne prezenty dla dzieci pracowników itp., a także dodatkowa opieka medyczna, ubezpieczenie na życie czy programy inwestycyjne dla rodziców. Więcej inspiracji odnośnie tego, jak wspierać pracujących rodziców, można znaleźć w bezpłatnym raporcie „Najlepsze praktyki wspierania pracujących rodziców”³.